Het Japanse woord voor “ja” is hai. Dus als iemand hai zegt dan is hij het met je eens, toch? Helaas is dit in het Japans niet zo simpel. Voor westerse aikidoka onderling is het niet zo’n probleem, wij begrijpen elkaar. Echter, zodra je ook te maken krijgt met Japanners is het handig de Japanse cultuur iets beter te begrijpen. Japanners zijn erg trots, en tegelijkertijd erg attent als het aankomt op de trots van een ander. Dit speelt zelfs door in hun taalgebruik.
De Japanners proberen te allen tijde (publiekelijke) teleurstelling en gezichtsverlies te voorkomen. Zo is het bijvoorbeeld ontzettend onbeleefd om als leerling een leraar te corrigeren. Via een omweg probeert men dan de boodschap tactisch over te brengen. Een andere situatie die Japanners proberen te voorkomen, is dat ze ergens “nee” op moeten antwoorden. Een “nee” betekent namelijk dat zij iemand teleurstellen.
Nee?
Het Japanse woord voor “nee” is iie (spreek uit: ie-je), maar zoals gezegd wordt dit betrekkelijk weinig gebruikt. In plaats van “nee” te zeggen kunnen Japanners ook gewoon niet verder reageren dan bijvoorbeeld hai (of un, wat “ok” betekent) Maar dat betekent dan toch “ja”?! Ook, maar het betekent tevens “ik heb je gehoord”, zoals wij in Nederland “uhu” gebruiken. Het is dan een beetje als “ja, maar”, zonder dat je uitweidt over wat die maar precies is. Dat zou immers weer tot gezichtsverlies van de ander kunnen leiden, die kennelijk ergens niet over nagedacht heeft.
Voor ons directe Nederlanders klinkt dit allemaal nodeloos ingewikkeld, maar door onze nieuwsgierigheid en directheid worden wij meer dan eens als bot ervaren door buitenlanders. Dit betekent niet dat onze effectieve manier van communicatie altijd fout is, het heeft immers veel voordelen. Binnen de context van aikido betekent dit alleen dat mensen zich er bewust van moeten zijn dat “ja” soms “nee” is en dat je soms even geen vragen moet stellen. Achter de schermen is hier vaak genoeg ruimte en begrip voor.
Het schipperen tussen twee culturen is lastig. Wanneer je je aanpast, en wanneer niet, is een keuze die je vooral zelf moet maken. Echter, begrip van elkaars cultuur en wederzijds begrip helpen vaak al een hele hoop.