Aikido beoefenen in je eentje is lastig. Meestal doe je dit met twee of meer, en meestal is er een vaste rolverdeling. Deze rollen worden omschreven als uke en tori (of nage, afhankelijk van de school). Deze termen zijn afgeleid van de Japanse werkwoorden voor nemen en ontvangen, maar hebben een veel bredere betekenis.
Tori
De term tori komt van toru, wat “pakken” of “nemen” betekent. Tori is de persoon die de techniek uitvoert, maar de letterlijke vertaling laat zien waarom een aantal scholen ervoor kiezen om deze rol te omschrijven als nage. Tori impliceert namelijk dat het tori is die het initiatief neemt, dat tori degene is die uke vastpakt en dit past niet altijd bij het vredelievende beeld wat wij hebben van een aikidoka, die slechts zichzelf verdedigt.
Voorstanders van de term tori halen soms het argument aan dat het pakken slaat op wat er gebeurd nadat de aanval van uke is ingezet. Of dat een goede krijger een aanval voelt aankomen en als eerste handelt, een soort preventieve reactie, waarmee tori dus inderdaad een soort initiatief neemt, maar toch verdedigend optreed.
Nage
Een veel gebruikt alternatief voor tori is de term nage, van nageru, wat “werpen” betekent. Dit is een neutralere term, die in een aantal dojo binnen en buiten Japan wordt gebruikt. Ook deze term is niet volledig correct, omdat je lang niet bij alle technieken je partner werpt. Daarnaast is nage naast “werper” ook ter vertalen als “worp”. Dit kan weer voor andere verwarringen zorgen.
Uke
Uke komt van ukeru wat in de meeste gevallen “ontvangen” betekent. Het kan tevens “hebben” of “accepteren” betekenen, of zelfs “ondergaan”. In Nederland wordt uke vaak omschreven als de aanvaller, de agressor. Het is juister om te zeggen dat uke de persoon is die de techniek ontvangt, of ondergaat, hoewel het belangrijk is uke niet een te passieve rol toe te dichten. Uke is minstens zo belangrijk in aikido als tori, uke is degene die in veel gevallen de energie geeft.
Er is veel discussie geweest, en zijn vast boekwerken geschreven, over het gebruik van tori en nage, en de rolverdeling ten opzichte van uke. De meest treffende vergelijking die ik ben tegengekomen is die van een gesprek. Tori (of nage) spreekt, en uke luistert. Echter, als uke geen contact maakt met tori, en zijn hoofd afwend, vindt er geen “goed” gesprek plaats. Uke en tori zijn twee koppen van dezelfde munt, en de een bestaat niet zonder de ander. Het is dan ook belangrijk beide rollen goed te leren uitvoeren.