Een hakama is een traditioneel Japans kledingstuk. Er zijn twee types: een plooirok die een meer ceremoniële functie heeft, en een plooibroek die geschikt is om paard in te rijden. Deze laatste werd gedragen door de klasse van krijgers, de samurai. Omdat het beoefenen van krijgskunsten bij de samurai klasse hoorde, zijn van oudsher de beoefenaars van alle krijgskunsten deze plooibroeken gaan dragen.
Door de schaarste aan stof tijdens de tweede wereldoorlog is er een periode geweest waarin hakama slecht voorradig waren, en is het gebruik ervan afgenomen. Bij sporten als judo en karate ontdekte men dat het voor hen veel praktischer was om zonder plooibroek te trainen. Bij aikido en veel andere krijgskunsten zijn hakama na de oorlog wel weer in gebruik genomen. Omdat een hakama nog steeds relatief prijzig is, en omdat het de voeten van een leerling slechter zichtbaar maakt, werd besloten om de hakama pas aan te trekken vanaf de eerste dan (zwarte band graad). Op deze manier heeft men lang genoeg om ervoor te sparen, en genoeg tijd om het voetenwerk te corrigeren alvorens de voeten te bedekken.
Het bepalen van de juiste maat doe je het gemakkelijkst door de hakama van een andere aikidoka te passen. Let hierbij goed op de manier waarop je knoopt, er zijn verschillende manieren en iedereen heeft een eigen voorkeur. Vraag je leraar voor tips. Ook de hoogte waarop je je band knoopt is van invloed.
De plooien
Een broek heeft 7 plooien, 2 aan de achterzijde en 5 aan de voorzijde. Deze plooien worden geassocieerd met de 7 deugden uit de Japanse krijgscultuur:
Aan de voorzijde:
- Yuki (dapperheid)
- Jin (goedhartigheid)
- Gi (rechtvaardigheid)
- Rei (beleefdheid)
- Makoto (oprechtheid)
Aan de achterzijde:
- Chugi (loyaliteit)
- Meiyo (eer)
Kleur:
Hakama zijn verkrijgbaar in allerhande donkere, en soms felle kleuren. De felle kleuren zijn meestal voorbehouden aan priesters. Bij aikido wordt in principe een donkerblauwe (indigo) of zwarte hakama gedragen. Een hakama wordt door Japanners, net als veel andere gebruiksvoorwerpen, met respect behandeld. Daarom wordt een hakama, net als een pak, altijd netjes opgevouwen.